Ağız ve diş sağlığı

Ağız ve diş sağlığı genetik kodlarla ilgili olduğu kadar, hijyen, beslenme ve vücuttaki diğer hastalıklarla da ilişkili. Sık karşılaştığımız bazı problemlerin nedenlerini ve tedavi yöntemlerini araştırdık.

Ağız Kokusu

Ağzındaki bakterilerin havaya yaydığı kötü kokunun seni utandırdığını biliyoruz. Peki, bunun sosyal ilişkilerin kadar sağlığını da tehdit ettiğini biliyor musun? Önce sorunun kökenine in, ardından taarruza geç.

• NEDENİ: Ağız kokusunun en yaygın nedeni, diş aralarında kalan besin artıklarının uzun süre temizlenmemesi. Dentvvay Diş Kliniği’nden Ağız ve Diş Hastalıkları Uzmanı Diş Hekimi Alper Çıldır, diş araları, dil, dudak ve yanak içlerindeki besinlerden çıkan asitlerin, bakteri oluşumuna neden olduğunu söylüyor. Bu bakteriler oksijensiz ortamda, yani ağzın kapalıyken çok daha hızlı gelişiyor ve yaydığı gazlarla nefesinin kötü kokmasına yol açıyor. Buna sindirim kanalında biriken gazlar da ekleniyor. Özellikle diş eti problemleri olanlarda bu sorun ciddi seviyelerde görülüyor. Diyabet, karaciğer ve tükürük bezi rahatsızlıkları, vitamin eksikliği gibi faktörlerin yanı sıra, dil yüzeyinde biriken dental plak, uzun süre aç kalmakveya girintili diş yapısı da kokuya sebep oluyor.
• TEDAVİSİ: İlk kural, bakım ritüelini eksiksiz yerine getirmen. Çıldıı^günde üçer dakikadan üç defa, dişlerinle beraber dil ve yanak içlerini fırçalamam, altı ayda bir de diş taşı temizliği için diş hekimine gitmeni öneriyor. Eğer diş eti problemin varsa, günde bir defa gargara ve diş arası fırçası kullanmalısın. Eskimiş köprü ve diş protezlerini düzenli olarak kontrol ettirmeli ve gerektiği durumlarda yenilemelisin. Bakteri akış hızına bakılan tükürük testi de öneriliyor.

Bunun yanında ağız kuruluğuna (ve bakteri oluşumuna) neden olacağından, ağzın açık uyumamaya çalış. Bol su iç ve şeker tüketimini azalt. Doktor Alper Çıldır, kullandığın diş macunu markasını düzenli olarak değiştirerek de ağzındaki bakterilerle savaşabileceğini söylüyor. İyi bir temizlik için florürlü ve yassı diş ipi kullan. G.U.M Original White Flouride Diş İpi’ni deneyebilirsin (-611,90; eczanelerde).

Bruksizm (Uykuda Diş Sıkma)

Sabahları çene eklemi, yüz kasları ve kulaklarında ağrı hissiyle uyanıyor, eklemlerinden gelen sesler mi duyuyorsun? Muhtemelen geceleri dişlerini sıkıyor, hatta gıcırdatıyorsun ama bunun farkında değilsin. Emin ol, yanında uyuyan kişi farkında. İşe onun uyarısını ciddiye almakla başlayabilirsin. Bu ciddi bir sorun çünkü aşırı sürtünme sonucu dişlerin üst yüzeyi aşmıyor, köşe ve çıkıntılı bölümlerde mikro çatlaklar oluşuyor. Bunun etkisiyle dişlerde kırılmalar, soğuğa karşı hassasiyet, sallanma ve aralanma görülebiliyor. Buna kronik baş ve yüz ağrıları da eşlik ediyor.

• NEDENİ: Diş Hekimi Arzu Yalnız, en önemli nedeni duygusal stres olarak açıklıyor: “Stresin vücuduna olumsuz etkileri ilk olarak ağız dokularında görülüyor. Bu yüzden aşırı sinirli, titiz ve hassas olduğun zamanlarda rahatsızlığın şiddeti de artıyor.” Bazı kaynaklara göre, her beş Idşiden ikisinde görülmeye başlanan bruksizmin bu kadar artmasının bir nedeni de genetik kaynaklı olması. Maloklüzyon adı verilen, dişlerdeki diziliş ve sıralanışta olan bozukluklar da olumsuz etki ediyor.
• TEDAVİSİ: Doktor Arzu Yıldız, bu rahatsızlığı yaşayanlara silikonlu bir maddeden yapılan ve ‘gece koruyucusu’ adı verilen yumuşak diş plaklarını öneriyor. (Birçok hastanede taktırabileceğin plakların fiyatı 200’den başlıyor.)

Plağın yeterli gelmediği durumlarda, kas gevşetmeye yönelik uygulamalar, eksilen dişlerin yerine protez yapılması, hatalı dolgu ve kaplamaların yenilenmesi gibi tedaviler öneriliyor. Psikoterapi de bruksizmin temel tedavileri arasında. Tedavi edilmediği takdirde zamanla çene yapısının bozulmasına neden olan bu probleme karşı kendini korumak için yılda iki kere yaptığın diş hekimi ziyaretlerini aksatmamaya özen göster.

Diş Eti İltihabı

Elmayı ısırdığında kan izi mi gördün? Eğer diş macunu reklamında oynamıyorsan bu durum biraz korkutucu olabilir. Diş etlerin sık sık kanıyor, kızarıyor ve dişlerinden kolayca ayrılıyorsa ilk işin doktora koşmak olmalı. Eğer zamanında gitmezsen, sonrasında atacağın depar dişlerini kurtarmaya yetmeyebilir.

• NEDENİ: Diş eti hastalıklarının nedeni, dişler üzerinde biriken, milyonlarca bakteri içeren, yapışkan ve renksiz bir mikrop tabakası olan bakteri plağı. Yumuşak olduğundan fırçalama ve diş ipiyle kolayca temizlenebilir. İstanbul Aydın Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekan Yardımcısı Yard. Doç. Dr. Burcu Karaduman’a göre, dişlerdeki çarpıklık, çürük, kötü yapılmış dolgu ve protezler kadar ağız kuruluğu da bakteri plağı birikimini arttırıyor.
• TEDAVİSİ: Doktor Karaduman, “Bakteri plağı tükürükten gelen kalsiyum iyonlarının etkisiyle sertleşerek diş taşına dönüşür. Dolayısıyla, diş eti hastalığını önlemek veya tedavi etmek için diş taşlarım düzenli olarak temizletmelisin” diyor.

Erken dönem diş eti hastalığı, dişi tutan kemik ve derin dokuları henüz etkilemediğinden iyi bir bakım ve profesyonel diş temizliğiyle tedavi edilebiliyor. Önlem alınmadığında iltihap, derin dokulara yayılarak dişi destekleyen kemikte erimeye ve diş kaybına yol açıyor. Bu durumda küretaj ve kök yüzeyi düzleştirilmesi işlemleri uygulanıyor. Yeterli gelmediğindeyse diş eti operasyonu öneriliyor.

Ağızdaki bakterilerin kan dolaşımına karışmasıyla oluşabilecek hastalıkları da göz ardı etmemelisin.

Karaduman, diş eti hastalıklarının antibiyotik, gargara veya vitaminlerle iyileştirilemeyeceğini, mutlaka bir uzman tarafından tedavi edilmesi gerektiğini söylüyor.

Diş Sararması

Ağız bakımın için kullandığın ürünler sana bembeyaz dişler vadediyor ama sen kendini aynada sararan dişlerine bakarken buluyorsun… Belki de sorun yaşam tarzındadır.

• NEDENİ: Diş Hekimi Kıvılcım Teksöz, diş sararmalarının, beslenmeden kullanılan ilaçlara kadar birçok nedeni olduğunu belirtiyor: “Kahve, çay, kola, kırmızı şarap, sigara, bazı antibiyotikler, diş tedavilerinde kullanılan amalgam gibi malzemeler, diş macunu ve gargaradan alman fazla florür diş sararmasının başlıca etkenleri.” Bunun yanı sıra radyoterapiye kemoterapi de diş minesini sarartıyor. Sigara veya kahve içtiği hâlde bembeyaz dişleri olanlar sinirini mi bozuyor? Haklısın ama bazı insanlar şanslı doğuyor çünkü onlar genetik olarak daha parlak ve kalın mine tabakasına sahip.
• TEDAVİSİ: Teksöz, yaşam tarzında yapacağın değişikliklerle (sigarayı bırakmak, diş ipi kullanmak, boyayıcı gıdalardan uzak durmak gibi) önlem alabileceğini belirtiyor. Diş sararması estetik bir sorun olsa da, kötü ağız bakımına bağlı olarak beraberinde diş eti hastalıkları, çürük ve diş kaybı getirebiliyor. Diş sararması ve lekeleri için “ofis tipi” beyazlatma işlemi yaptırabilirsin. Birçok hastane ve diş kliniğinde yapılan işlemin fiyatı ft450’den başlıyor.

DOĞRU KULLAN

Dişlerine bakmak için gereken tüm malzemeye sahipsin. Peki, doğru kullanıyor musun?

Diş Fırçası

Günlük kullanım için yumuşak kıllı olanları tercih et. Diş fırçanı önceden ıslatmana gerek yok.

Nohut tanesi kadar macun kullanman yeterli. Sadece diş yüzeyini değil, dişin diş etiyle birleştiği yeri de minik dairesel hareketlerle fırçalamalısın. Bu şekilde diş taşı birikiminin önüne geçeceksin.

Diş İpi

ipi 20-25 santim uzunluğunda kopar, orta parmaklarına sararak sağlam bir şekilde tut. Uygulayacağın diş bölgesine göre işaret ve başparmaklarınla ipe yön vererek diş arasındaki yüzeyleri temizle. Diş eti altında birikmeyi önlemek için diş ipi, sağlıklı diş etinin altına bir ya da iki milimetre kadar girmeli.

Gargara

Ağız temizliğinin son aşaması olan gargarayı, dişlerini fırçalayıp diş ipiyle temizledikten sonra yapmalısın. Kullandığın gargaranın ölçeğiyle ağzına al, 30 saniye boyunca çalkala ve yutmadan tükür. Gargara yaptıktan sonra su içmek için bile en az 30 dakika beklemelisin.

BUNLAR NE DEMEK?

• Kanal Tedavisi: Dişin canlılığını sağlayan damarve sinirlerin bulunduğu küçük, iplik benzeri dokunun, yani diş özünün (pulpa) çıkarılması. Kanal tedavisi ile pulpa çıkarılarak kalan boşluk temizlenir, şekillendirilir ve yeniden doldurulur. Bu işlemlekök kanalı kapatılmış olur.
• implant: Eksikolan dişin fonksiyon ve estetiğini tekrar sağlamakamacıyla, çene kemiğine yerleştirilen ve uygun malzemeden yapılan yapay diş kökü.
• Köprü: Diş eksikliğinde, eksik alana en yakın dişlerin dayanak olarak kullanılmasıyla boşlukların telafi edilerek, daimi olarak ağızda kalan bir yapının yerleştirilmesi. (Dayanak olarak kullanılan dişler, üzerlerine binecek kuvvete dayanacak kadar yakın mesafede ve kuvvette olmalı.)
• Dolgu: Çürük nedeniyle zarar görmüş bir dişe, normal fonksiyonunu vegorunumunu kazandırmak için yapılan işlem. Önceçürümüşdiş dokusu uzaklaştırılır, etkilenen alan temizlenirve boşluk dolgu malzemesiyle doldurulur.

Yazı: Derya Kuş