Kebapçı sülalenin vegan kızı
Melek (58)
Soyadı “Etkesen”, sülalesi kebapçı. En iyi yaptığı yemekler et yemekleri, hayvanlan sever. Hem besler, hem yer… Doğanın dengesine inanır. Geçmişten beri olanı değiştirmeye kalkmaz. Deri de giyer, kürk de. Müstakil evlerinin bahçesinde tavuk da besler, köpek de. Kurbanını da keser, kuşları da yemler… Hiçbir şeye şaşırmaz, her şeyi anlamaya çalışır. Varlıklı ve sıkı pazarlıkçıdır. Çocuklarının bütün gıcık huylarını babalarına benzetir.
“Bilgeciğim saçmalama, veganlık da neymiş, tamam et yeme, sadece ot ye, vejetaryen ol, ona bile razıyım.”
“Anneciğim kararlarıma saygı gösterir misin? Bunu seçtim artık ben, hayvana dair hiçbir şeyi vücudumda istemiyorum, onların sömürülmesine dayanamıyorum artık.”
“Yavrucuğum insanlık böyle gelişti, beynimiz böyle çalıştı, vücudumuzun hepsine ihtiyacı var, doğanın dengesini mi bozacaksın?”
“Hayır işte, araştırırsan görürsün, hayvansal her gıdayı başka kaynaklardan da alabiliriz. Kitaplar aldım, araştırmalarıma çoktan başlamıştım zaten, artık zamanıdır, birkaç arkadaşım daha benimle birlikte vegan olmaya karar verdi. Bu iyi bir şey anne, kötü bir şey değil ki, beni takdir etmen lazım.”
Bir kere dinlese beni, şaşarım zaten, hep burnunun dikine gidiyor… Veganlık da neymiş, yeni yeni adetler!
Biz Adanalıyız, benim bütün sülalem kebapçı, babasının da babası kebapçı. Bizim mutfağımızda hep et olur haliyle… Et kafayı çalıştırır, zihni açar, güç verir kuvvet verir… Süt ürünleri kemiklerini güçlendirir, deri sıcak tutar… Gel de bunları anlat bu kıza. Küçüklüğünden beri böyleydi bu, burnunun dikine giderdi…
Hayır biliyorum, yataklara düşecek Allah korusun, ben demiştim diyeceğim, ben bu kıza neler yedireceğim, acaba var mıdır bunların yemek kitapları? Peynir suyuyla yapılan şeyi bile yemezmiş, abartıya bakar mısınız Allah aşkınıza…
Bu zaten başlamıştı böyle lisedeyken, vay efendim bazı kozmetikleri hayvanlarda test ediyorlarmış da onları kullanamazmış da, vicdanlı çocuk deyip geçmiştik o zaman. Epey de masraflı bu iş aslında…
Küçüklüğünden beri de et yemez, kıyma yer. Köfte yer. O da yalvar yakar peşinde dolanırım, ölümü gör derim, öyle yediririm, ama bir zaman sonra da böyle yediremiyorsun ki, kaç yaşına gelmiş çocuk…
E şimdi ben, babası, kardeşleri hep normal besleniyoruz, geleneklerimizi bozmadık, ailemizden gördüğümüzü bozmadık, hayvanı besledik de, dinimiz gereği kesip yedik de. Yumurtası eti sütü ayrı, derisi ayrı yararlı e be yavrum. Yaşlanınca iki büklüm olacaksın, bu şekilde nasıl sağlıklı yaşayacaksın zaten?
Şimdi acaba ben ne yemekler yapmalıyım hiçbir şeyinden eksik kalmaması için? Ya da vitaminle nasıl destekleriz?
Aaah ah, çocuk değil mi, hepsi uğraştırıyor işte böyle böyle… Evlenince kocası ister ama et yemeklerini, görürüm ben onu, 1-2 sene hevesini alsın bakalım, sabredeceksin, ne yapacaksın…
Selam Melek,
Kızın için endişeni çok iyi anlıyorum. Hele bir de bu kadar et ağırlıklı bir beslenme kültüründen gelirken, onun ne yaptığını anlaman çok zor olabilir. Kızın böyle bir karar aldıysa, onu vazgeçirmen pek de mümkün olmaz. Bu durumda yapabileceğin en iyi şey; veganizmi tanıyıp, ona nasıl yardım edebileceğini öğrenmek. Kızın, ona bu konuda saygı gösterdiğini görürse aranızda sorun olmaktan çıkar.
Sana biraz veganizmin felsefesinden bahsedeyim istersen:
Basit tanımıyla vegan beslenme, hayvansal hiçbir ürünü tüketmeyen kişilerin beslenme şeklidir. Vejetaryen beslenmenin en katı şeklidir. Çünkü vejetaryenler yumurta ve süt grubunu tüketirken bazı veganlar bal dahil hiçbir hayvansal besin tüketmezler. Vegan beslenme, bir yaşam felsefesidir.Veganlar kırmızı et, kümes hayvanları, balık dışında ayrıca yumurta, süt ve ürünleri (peynir, yoğurt), bal yemezler. Tereyağı veya yumurtayla yapılmış hamur ürünü, peynir altı suyu konulmuş hazır besinleri, süt ilavesiyle yapılmış margarinleri yemezler. Beslenmeleri tahıl, meyve, sebze, baklagiller, tohumlar ve fındık-fıstık bazlıdır. Ayrıca veganlar kürk, deri, yün, ipek, kuş tüyü, hayvanlar üzerinde denenmiş kozmetik ürünleri ve kimyasal ürünleri de kullanmazlar.
Veganlarm alt grupları da bulunmaktadır.
Zen makrobiyotik diyet: Diyet; tahıllar, sebze ve meyve ile kuru baklagillerden oluşmaktadır. Bazıları sebze ve meyve ile kuru baklagilleri de diyetten çıkararak sadece tahıl ürünleriyle beslenmektedir.
Fruitarianlar veya Fruitistler: Sadece meyvelerle ve botanik bakımından meyve sayılan kabak, salatalık, biber ve domates gibi sebzelerle beslenirler. Yediklerinin tekrar toprağa dönmesiyle büyüme döngüsünün devamına inanırlar.
Rawistler: Besinlerini pişirmezler. Pişirme sırasında besin değerlerinin kaybolduğuna inanırlar.
Veganizm, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, kabızlık gibi pek çok hastalığın görülme riskini azaltabiliyor. Ancak uzun vadede kansızlık, bağışıklık sisteminde düşüklük, unutkanlık ve kas kaybı gibi riskler de taşıyor.
Peki, bir vegan nasıl besleniyor, yeterli protein, kalsiyum, vitamin ve mineralleri alabiliyor mu? İşte bu soru veganiz-me yönelik en büyük eleştirilerden biri… Sonuçta veganlar, yeşil bitkiler, tahıllar, soya ve ürünleri, tohumlar, işlenmemiş kuru yemişler, yosun, sebzeler, meyveler ve bitkisel yağlarla besleniyorlar. Yeterli bitkisel proteini alamazlarsa protein eksikliği yaşayabilirler. Bu noktada önemli olan protein miktarı yoğun ya da az olan gıdaların hangileri olduğunu bilmek. Örneğin soya fasulyesinden elde edilen tofuda yoğun miktarda, marulda ise daha az protein bulunuyor.
Vegan beslenme tarzı yiyeceklerde özellikle B12 vitamini bulunmuyor. Çünkü bu vitamin sadece hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunuyor. Veganların altı ayda bir B12 düzeylerine baktırmalarını tavsiye ederim. Ciddi bir vegan programı uyguluyorsanız beslenmenizi mutlaka ek B12 vitaminiyle desteklemeniz gerekiyor. Ayrıca demir, çinko, kalsiyum ve folik asit eksikliği yönünden de dikkatli olmanız şart.
Baklagiller, kuru yemişler, kuru meyveler, pekmez ve yeşil yapraklı sebzeler demir açısından zengindir. Vegan-lara, Omega 3 ihtiyacı için ceviz, keten tohumu, zeytinyağı gibi bitkisel ürünleri, B2 vitamini için de mantar ve soya fasulyesi tüketmelerini öneririm.
Veganlar, inek sütü yerine soya sütü, peynir yerine tofu veya soya sütüyle yapılmış peynir, yumurta yerine nişastalı ve patates-kabak püreli karışımlar, yoğurt yerine vegan maya ve soya sütüyle yapılan vegan yoğurdu tüketebilirler.
Vegan beslenen kişilerin hamur, kızartma ve yağlı gıdalara yönelmesi kilo artışına yol açabiliyor. Bu nedenle veganların ağırlıklı olarak, bakliyat, tam tahıllar, meyveler, tofu, filizler, tohumlar gibi posalı gıdalarla beslenmeleri daha doğru olur.
Eğer kızınız vegan olmaktan vazgeçmeme kararındaysa, sağlıklı bir beslenme programı için beslenme uzmanlarından yardım istemesini tavsiye ederim.
