Eş Seçimine Bilimsel Yaklaşım
Hayır, İsviçreli bilim adamları henüz mutlu evliliğin formülünü bulamadı. Ama uzun yıllardır yapılan sosyolojik araştırmalar, mutlu çiftlerin ve evliliklerin doğru eşleşmelerle mümkün olabileceğini gösteriyor. Size de nasıl seçim yapacağınızı öğrenmek düşüyor.
Dest-i izdivacınıza talibim! Evlenme teklif ederken bu cümleyi kuranlar geçmişte kalsa da bir yuva kurmak isteyenlerin başvurduğu yöntemler pek fazla değişmiyor. Her ne kadar evlilik öncesi flört eden çiftlerin sayısı çok olsa da işin temeline inildiğinde herkesin ilk bakışta aşkla bu yola girmediği görülüyor. Belki bir arkadaşın, belki bir aile büyüğünün, belki de çöpçatan siteleri aracılığıyla bir araya gelen çiftler önce tanışıyor. Ardından geçen süre içinde birbirleriyle ilgili olumlu duygular besliyorlarsa, evliliğe giden yol önlerinde açılıyor. Ancak günümüz gençliği için evlilik korkulacak, çekinilecek bir yapıyla eş tutuluyor. Çünkü insanlar hata yapmaktan ve yaşamını birlikte sürdüreceği kişi hakkında yanlış karar vermekten çekiniyor. Herkes tek seferde hedefi 12’den vurmak istiyor. Gerek öğrencilerinden gerekse danışanlarından gelen ilişkilere ait sorular çoğalan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Medaim Yanık da tam bu noktaya parmak basacak bir çalışma hazırlıyor. “Dest-i izdivaç” adlı kitap, doğru eş seçiminin püf noktalarını bilimsel temellere dayandırarak açıklıyor. Prof. Dr. Yanık, kitabında yer alan doğru eş seçme kriterleri, mutlu evliliğe giden yolda dikkat edilmesi gerekenler gibi birçok farklı konuda sorularımızı yanıtladı.
NASIL EŞ SEÇİYORUZ?
“Tabii ki flört ederek!” dediğinizi duyar gibiyim ama cevap bu değili Yapılan araştırmalara göre Türkiye’deki evliliklerin yarısının tanışma, diğer yarısının da tanıştırılma yoluyla gerçekleştirildiğini belirten Prof. Dr. Medaim Yanık, ülkemizde son 20 yılda evlenenler orasında görücü usulünü kullananların sayısının ise yok denecek kadar az olduğuna dikkat çekerek, “Tanıştırılma; aileler, arkadaşlar veya çöpçatan siteleri üzerinden olabiliyor. Aslında her bir yöntemin kendine özgü avantaj ve dezavantajları var. Benim önerim kişilerin iki yönteme de açık olması yönünde!” diyor.
BU KİTABI YAZMA FİKRİ NASIL OLUŞTU?
Üniversitede eş ilişkileri dersi veriyordum. Dersim çok popülerleşmişti, sınıfta oturacak yer kalmıyordu. Sınıfa kayıtlı olmayan hatta üniversite dışından misafir öğrenciler dahi derse katılmaya başladı. Hal böyle olunca öğrencilerden konferans vermem için teklif geldi. Kitabın ismi de onların konferansın tanımında kullandığı başlıktan çıktı: Dest-i izdivaç. O dönem öğrencilerimden ilişkilerle ilgili çok fazla soru almaya başladım. Aynı zamanda muayenehaneme de evlilik öncesi ilişki için gelen çiftler oldu. Kitap da bu süreçte ortaya çıktı. Başka örneği yok, ilginç bir kitap oldu.
VERDİSİNİZ SEMİNERDE I İZLEYİCİLERİNİZE “NASIL OLURSA OLSUN EVLENİN” DİYORSUNUZ? GERÇEKTEN DE HERKESİN EVLENMESİ GEREKİR Mİ?
Aslında eş bulmanın farklı yöntemlerinin meşru olduğunu söylüyorum. Eşini bulmak insanın tek başına yapması gereken işlerden biri. İnsanların yaklaşık yüzde 5’i hayatı boyunca hiç evlenmiyor. Özellikle Avrupa’da evliliklere karşı sinik bir bakış var. Amerikalılar ise evlenmeyi, boşanmayı ve yeniden evlenmeyi seviyor. Ben de evliliğe olumlu bakanlardanım.
EVLİLİĞİ HEM MUTLULUK L U J HEM DE MUTSUZLUK KAYNAĞI OLARAK ÖRNEKLİYORSUNUZ. BU KENDİ İÇİNDE ÇELİŞMİYOR MU?
Aksine, bilimsel çalışmalarla tekrar tekrar gösterilmiş bir durumu ifade ediyor. Eğer iyi ve mutlu bir evliliğiniz varsa hem ruhsal hem bedensel sağlığınız olumlu, aksi halde olumsuz etkileniyor. Bu durumu en son, 75 yıllık “Harvard Mutluluk Çalışması” da ortaya koydu. Çalışmaya göre; kişinin mutluluğu başkalarıyla, en fazla da eşleriyle kurduğu ilişkinin niteliğiyle çok yakından alakalı oluyor.
PEKİ EŞ SEÇİMİNİN BİLİMSEL OLARAK YAPILMASI MÜMKÜN MÜ?
Bunun bilimsel bir formülü yok. Filozof Stuart Mili, eş seçimini piyango bileti almaya benzetiyor. Zaten bu formülü birileri ortaya koysa Bili Gates’ten daha zengin olurdu. Ama nasıl daha sağlıklı yaşamak, sağlıklı beslenmek hakkında güvenebileceğimiz bilgiler varsa, doğru eş seçimi konusunda da benzer bir çalışma yapmak mümkün. Yani daha doğru eşleşmeler yapılabilir! Zaten kitabımda tam da bunu yapmak istiyorum. Kişinin kendini ve eş adayını anlamasına, birbirlerine uygunluk analizi yapmalarına rehberlik ediyor.
KADINLAR IIE ERKEKLER EVLENME KARARI ALIRKEN KARŞI TARAFA İLİŞKİN HANGİ KRİTERLERİ ÖNEMSİYOR?
Aslında TÜIK verilerine göre, televizyondaki evlilik programlarında resmedilenin aksine, kadınlar da erkekler de sevmek ve sevilmek istiyor. İlk aradıkları bu! Ama yanına diğer şeyleri koyuyorlar.
Ben eş adayını değerlendirmek için beş unsur öneriyorum. Bunlar; fiziksel özellikler, çoklu zeka, kişilik özellikleri, sosyal kimlik ve evlilik felsefesi…
KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN Lujrç SEÇİMİNDEKİ ÖNEMİ NEDİR?
Bunlar insan ilişkilerini etkileyen temel özelliklerin başında geliyor. Fakat kişilikleri doğru değerlendirmek kolay değil.
Psikiyatri uzmanları ve psikologlar bile zaman zaman içinden çıkmakta zorlanabiliyor. Bu kitapta kişilik meselesini değerlendirmeyi kolaylaştıracak bir öneride bulunuyorum. 28 farklı özelliği spektrum haline getirerek, eş adaylarının burada hem kendi hem de eşinin yerini işaretlemesini öneriyorum. Spektrumun ucundaki mizaç özelliklerinin ise evliliğe sorun olacak dinamikler getireceğini düşünüyorum.
İNSANLARIN YAKLAŞIK YÜZDE ö’İ HAYATI BOYUNCA HİÇ EYLENMİYOR. HATTA AVRUPA’DA EVLİLİĞE KARŞI SİNİK BİR BAKIŞ HAKİM.”
MÜKEMMEL EVLİLİĞİN MÜMKÜN OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ?
“Mükemmel evlilik” yerine, iyi veya mutlu evlilik kavramını kullanırsak rahatlıkla evet diyebilirim. Yakın dönemde yayınlanacak olan “Mutlu Evliliklerin 7 Özelliği” adlı kitabımda da bunu işledim. Bu çalışma, mutlu evliliği olan eşlerle derinlemesine yapılan görüşmeleri kapsıyor. İnsanın içini ısıtan öyle anlatımlar var ki mutlulukları kitabın sayfalarından belli oluyor.
SİZCE UŞK EVLİLİĞİN VAZGEÇİLMEZİ Mİ? YOKSA AŞK OLMADAN DA EVLİLİK OLUK MU?
Aşk, insanın başına gelebilecek en güzel şeylerden biri. Aşk veya sevgi olmadan bir ilişkiyi başlatmak ya da sürdürmek kolay değil. Yalnız aşk ve uygunluğu birlikte düşünmek gerekiyor. Eş adayına hem aşıksanız hem de size uygunsa tadına doyum olmaz. Onu kaçırmamak lazım. Ama bir psikopata da aşık olabilirsiniz. Haliyle onunla evlenmek pek akıllıca bir davranış değil. Öte yandan bazı aşık çiftler bazen karşılıklı olarak partnerlerini içinden çıkılmaz acılara boğup, sürekli birbirlerini aşağı çekebilirken, bazıları da birbirlerini geliştirip, mutluluk veriyor. Bu nedenle aşkın tek bir hali varmış gibi düşünmemek gerekiyor. Çünkü aşkı, evlilik kararının tek parametresi haline getirmek acı doğurabiliyor. Ama içinde olumlu duygunun olmadığı evlilikler yapmak da akılcı olmuyor.
EVLENMEK İSTEYEN AMA LU J PARTNERİNİN ONUN İÇİN DOĞRU KİŞİ OLUP OLMADIĞINA DAİR SON KARARI VEREMEYEN KİŞİLERE BİR ÖNERİNİZ VAR MI?
Dest-i İzdivaç’ı hazırlarken, “Öyle bir kitap yazacağım ki bir-iki saatte okunabilsin ve eşleşme sürecinde rehber metin olarak kullanılabilsin” diye düşündüm. Kitabın sonunda, karar vermeye yardımcı olacak şekilde işaretlemelerin yapılacağı bir bölüm var. Benim önerim; eş uyumu ile ilgili analizin yapılması ama son kararın kişinin sezgileriyle verilmesi yönünde. Duyguların ve aklın birlikte evet demesi önem taşıyor. İkisinden biri hayır diyorsa, evlenmek pek de iyi sonuçlar doğurmayabiliyor.
KİŞİ, KENDİSİ İÇİN DOĞRU EŞİ BULDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİR?
Eş adayına pozitif duygular beslemesinin yanı sıra hem kendisi hem de dış gözlemciler onu ve partnerini uygun buluyorsa, bu durum evlilik kararı vermeye yetebiliyor.
BU KİTABI YALNIZCA EŞ BULMA SÜRECİNDEKİ KİŞİLERE DEĞİL, ANNE-BABALARA DA ÖNERİYORSUNUZ. NEDEN?
Tanışma kadar tanıştırılma usulünü de destekliyorum. Anne-baba olmanın, çocuklarının eşleşme süreçlerine rehberlik etmeyi kapsadığını da düşünüyorum.
Bence “Bu çağda gelin bakılır mı?” demek çok da doğru değil! Hatta bu kişilerden yakın olduklarıma “Galiba beceriksizsin” bile diyorum. Tanıştırmak, evlilik kararını üçüncü şahsın vermesi anlamına gelmiyor. Sadece iki farklı kişinin birbirinden haberdar olmasına yardımcı ediyor. Devamındaki süreç çiftin yaşadıkları sonucu alınacak karara göre gelişiyor. Eğer anne-babalar, dostlar, arkadaşlar bu işi yapmazsa devreye çöpçatan siteleri giriyor. Öte yandan belli riskleri olmasına rağmen, bu sitelerin olumlu fonksiyon gösterebileceğini düşünüyorum.
Ayşegül Uyanık Örnekal
